“Tek Başına Bir Ordu”ya bedel olan bir kahramanın çizgi romanı üzerine konuşacağımız bu yazıda, sözlerime bana bu kitabı gönderme nezaketinde bulunan Babıali Kültür Yayıncılığı’na teşekkür ederek başlamak istiyorum. Gürbüz Azak’ın yazıp çizdiği “Deli Balta 1: Açe Yollarında”, korkusuz bir Osmanlı cengaveri olan Deli Balta’nın 11 farklı macerasını bünyesinde barındırıyor. Bu maceralarda neler görmüyoruz ki? Deli Balta, bazen usta bir denizci olarak karşımıza çıkıyor, bazen Voyvoda’yı dize getirip aman diletiyor, bazen de pehlivanlıktaki hünerlerini sergileyerek bizi şaşırtıyor. Anlayacağınız bu ciltte hem Deli Balta’yı yakından tanıyoruz hem de onunla birlikte sınır tanımayan yolculuklara doğru yelken açıyoruz…

Gürbüz Azak’ın “Deli Balta”sı

Deli Balta’nın yaratıcısı olan Gürbüz Azak’ın ismini sadece çizgi romanlar ile anmamız doğru olmayacaktır. Zira yazarlık kariyerini “Bütün Sırlarıyla Türkler”, “Tatar”, “Delinin Biri Aranıyor”, “3000 Türk Motifi” gibi birçok kitap ile süsleyen Azak, aynı zamanda gazeteci kimliğinden de bahsedilmesi gereken biridir. 1961 yılında grafiker olarak Hür Vatan’da gazetecilik hayatına adım atan Azak, daha sonradan Yeni İstanbul, Babıali’de Sabah, Yeni Asya, Tercüman gibi birçok gazetede çalışmış, Can Kardeş dergisi için çeşitli resimler çizmiştir. 1978 yılında Tercüman Çocuk’un yönetimini bir süreliğine üstlenmiş ve bu dergide Aliş takma adıyla “Nasreddin Hoca”, “Memiş ile Gülbeyaz” gibi tek sayfadan oluşan çizgi romanlara imza atmıştır. Ama çizgi roman alanındaki asıl ününe Deli Balta ile kavuşmuştur. 

İsmini 17. Yüzyılda yaşamış bir halk şairinden alan Deli Balta, ilk kez Türkiye Çocuk dergisinde yayınlanmıştır. Şubat 1983’ten itibaren bu derginin ilavesi olarak çıkan Deli Balta, derginin 15 Haziran 1984 tarihli 34. sayıdan itibaren artık ilave çizgi roman kimliğinden kurtulup bağımsız bir dergiye dönüşmüştür. Fakat ne yazık ki 43. sayısında derginin yayını durmuştur. Son macerası yarım kalan kahramanımız, sonraki yıllarda Türkiye Çocuk dergisine geri dönmüştür. 1990 yılında Türkiye Gazetesi Yayınları tarafından eski maceralarının iki ciltte toplanmasıyla yeniden okuyucusuyla buluşan Deli Balta, son olarak 2005 yılında Babıali Kültür Yayıncılığı tarafından tozlu raflardan çıkarılmıştır. Bu cildin ikinci baskısı ise 2015 yılında yapılmıştır.

Tek Başına Bir Ordu

Günümüzde kahraman dendiğinde aklımıza hemen ve sadece Amerika’nın tüm dünyaya ihraç ettiği süper kahramanlar gelse de bu durum bizim yarattığımız kahramanların olmadığı anlamına gelmiyor. Suat Yalaz’ın Karaoğlan’ı başta olmak üzere, Ayhan Başoğlu’nun Malkoçoğlu’su, Sezgin Burak’ın Tarkan’ı, Abdullah Turhan’ın Tolga’sı ve Talat Güreli’nin Hızır Bey’i ilk akla gelenler arasında olacaktır şüphesiz. Ama bunların yanına eklememiz gereken bir kahraman daha var, o da tabii ki Gürbüz Azak’ın Deli Balta’sından başkası değil!

212 sayfalık bu cilt, Deli Balta’nın doğduğu ilk macera olan “Açe Yollarında” ile başlıyor. Çizgi romanın içindeki hikayeler birbirinden bağımsız gibi gözükse de aslında Azak, birbiriyle organik bir bağa sahip olan bu hikayeler sayesinde sağlam bir Deli Balta evreni inşa ediyor. Her macerada daha iyi tanıdığımız kahramanımız, her macerada daha çok olgunlaşıyor, daha çok gelişiyor. Hatta zaman geçtikçe kahramanımızın sadece ruhsal gelişimine şahit olmakla kalmıyoruz, aynı zamanda fiziksel değişimini de görme fırsatına erişiyoruz. Yerinde sayan, standart kalıplara göre hareket eden bir kahraman yerine, deyim yerindeyse adeta “yaşayan” bir kahraman fikri bile bu çizgi romanın neden önemli olduğunu ortaya koyuyor. Fakat Azak’ın tek başarısının kahraman yaratmaktan ve geliştirmekten ibaret olmadığını da hatırlatmak gerekiyor! Zira Azak, Deli Balta’nın her macerasına Türk kültürünü ustaca yedirmeyi başardığından, her yönüyle bize ait bir çizgi roman okuduğumuzu hissedebiliyoruz. Üstelik Azak’ın hikayelerinde kullandığı detaylar ile kendi kültürüne ne derece hâkim olduğunu ve bunu aktarmak konusunda ne kadar başarılı bir yol izlediğini de gözlemleyebiliyoruz. Denizcilik, demircilik, pehlivanlık gibi konularda didaktik bir yapıya bürünmeden verdiği bilgiler hem kendimizi olayların akışına kaptırmamıza sebep oluyor hem de hikâyeyi daha gerçekçi bir hale sokuyor.

Hayranlık Uyandırıcı Çizimler

Uzun yıllar boyunca sürdürdüğü yazarlık kariyeri göz önüne alındığında, Gürbüz Azak’ın Deli Balta’nın senaryolarında iyi işler çıkarması pek şaşırtıcı bir şey değil aslında. Ama Azak, yazarlık konusundaki hünerlerini çizimlerde de gösterince ortaya şaşırtıcı ve hayranlık uyandırıcı bir iş çıktığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Deli Balta karakterinin özgün tasarımı bir kenara, diğer karakterlerin tasarımlarında da tatmin edici sonuçlar ortaya koyan Azak, bazen sade bazen de detaylı olan etkileyici mekân çizimleri ve hikâyeye dinamik bir yapı kazandıran kendine has panellemeleri ile de dikkat çekmeyi başarıyor.

Seçilen 2023 Kitap Arasında!

Cumhuriyetin 100. yılı için seçilen 2023 kitap arasına girmeyi başaran “Deli Balta” serisinin ilk kitabı “Deli Balta 1: Açe Yollarında”, titizlikle inşa edilmiş dramatik kurgusu ve sürükleyici temposu ile iyi yazılmış bir çizgi roman olduğunu her sayfasında ispatlıyor. Bununla birlikte, uzun denebilecek bir sayfa sayısına sahip olmasına rağmen, sıkmadan ve tavsamadan akıcı bir şekilde ilerliyor. Üstelik merak unsurunu da doğru bir şekilde kullanan Gürbüz Azak, çizgi romanın sonuna kadar merakımızı sürekli diri tutmayı da başarıyor. Sözün özü, “Deli Balta 1: Açe Yollarında”, diğer çizgi roman kahramanlarımız düşünüldüğünde biraz geri planda kalan Deli Balta’nın, çizgi roman tarihimiz için ne kadar önemli bir konumda bulunduğunu bize tekrardan hatırlatıyor.

Ayrıca Deli Balta macerasının hız kesmeden devam ettiği “Deli Balta 2: Müthiş Süvari” kitabının da Babıali Kültür Yayıncılığı’ndan çıktığını notlarımızın arasına eklemeyi unutmayalım.

Kaynakça

Alpin, H. (2006). Çizgi Roman Ansiklopedisi. İstanbul: İnkilap.