Kolektif Kitap’ın Sinemaya Giriş kitaplarından biri olan ve Sarah Casey Benyahia’nın yazdığı “Suç”, sinema türleri arasında en ilginç olanlarından biri olan suç filmlerini inceliyor. Türün alt kümesini oluşturan kara film, gangster filmleri, seri katil ve polisin ön planda olduğu ve soruşturmayı araştırdığı filmler tür kapsamında masaya yatırılıyor. 4 farklı bölümden oluşan eserde bölüm başlıkları şunlar: “Türün Gelişimi: Sunuş ve Bağlam”, “Şiddetin Cazibesi”, “Suç Filminde Anlatı Yapısı ve Anlatım: Soruşturmanın İşlevi” ve son olarak “Suç ve Toplum: İdeoloji ve Tür”.

Yazar, meramını tarihsel olarak kronolojik bir sıralamada anlatmış. 1930’lu yılların filmlerinden başlayıp günümüze kadar birçok filmden örneklerle bahsedilmiş. Kara film, politik filmler ve komplo filmleri tür kapsamında en fazla irdelenenler olmuş. Suç türünün daha iyi anlaşılması için yazar bazı filmleri ön plana almış. Bu filmler: Gone Baby Gone, Zodiac, Reservoir Dogs, Mystic River, Scarface, Godfather… Filmleri izleyenler için detaylı film okumalarına sahip olsa da bu filmleri izlememiş olanlar filmleri izleyip sonrasında okuma yapsa çok daha tutarlı olacaktır.

Suç türünün oluşumu, metodolojisi ve filmler arasındaki metinler arasılık etkileyici bir şekilde okura sunulmuş. Yazar Benyahia’nın alanında önemli bir literatür taraması yaptığı ve başka eserlerden bolca alıntıya yer verdiğini belirtmeliyim. Bazen bu alıntıların anlatıyı böldüğü ve okuma keyfimi baltaladığını da es geçmeden söylemeliyim. Bu da yazarın eğlencelik bir eser oluşturmaktan ziyade iddiasını kuvvetlendirmek için uyguladığı bir yöntem olmasından kaynaklı.

Filmlerde mekanın kullanımı bahsi geçen tür bileşiklerinden biri. Suç ve suçlunun anlatısı yapılırken, arka planında olan şehir bildiğimiz Amerikan şehirleri. Yazarın türü incelerken sadece Amerikan filmlerine mercek tutması mazur görülebilir ancak Avrupa sinemasına da yer verilse iyi olurmuş. Suç; suçun tanımı, gangsterlerin motivasyonu, polisin yıllar geçtikçe suç türündeki değişimi ve yeri gibi konular bu alanda çalışma yapacaklar için çok önemli bilgilerle dolu. Çevirmen Ahmet Birsen’in de dile hakimiyeti kitabın okunurluğunu arttırıyor. Kitabın sayfa sayısını (152 sayfa) az buldum. Yayınevinin diğer Sinemaya Giriş kitaplarını kıyaslarsak farkı görebiliriz. Üstelik konu bakımından derya deniz olduğu için biraz daha uzatılabilirmiş. Ancak adı üstünde Sinemaya Giriş kitapları olduğundan bu eseri fragman  olarak lanse edebiliriz.

Komplo filmleri ve devletin işin içinde olduğu, kahramanın mağdur profilinde sıkışıp kaldığı ve klasik sinemanın veçhelerini yerine getirmeyip muğlak sonlara sahip bu filmler, tür karıştırıcısı olduğu için ezber bozmaktalar ve sinema tarihindeki önemli bir boşluğu kapatıyorlar.  Joseph Campbell’ın Kahramanın Sonsuz Yolculuğu isimli eserini filmlerine yansıtan kimi yönetmenler (Star Wars, The Lord of the Rings)  mitlerin ekmeğini bolca yemişti. İşte bu eser de kimi suç filmlerinin klasik düz sinema çizgisinin dışına çıktığını öğreniyoruz. David Fincher’in filmlerinden örneklerle (Seven, Zodiac) türün ayarlarıyla nasıl oynadığını ve bir nevi yeni bir alt tür oluşturduğuna kani oluyoruz. 

Suç filmlerinin aslında başı sonu belli, köşeli olmadığı, yıllar geçtikçe evrimleşerek devam ettiğini söylüyor yazar bize. Bu değişim ve dönüşümün arkasında siyaset, politika, ekonomik, teknolojik gelişmelerin olduğu yadsınamaz. Zaten genel anlamda sinemada öyle değil midir? Lumiere Kardeşler’den itibaren sinema zincirlerini kırmış ve yepyeni ufuklara ilerlemiştir. Yapılmadık bir şey kalmadı diyenler yanılmaktadır. Değişmeyen tek şey değişimdir. Hep beraber bu değişimi izleyeceğiz.

Suç kitabını bana hediye eden Kolektif Kitap’a bu ince davranışı için teşekkür ederim.

Yazar: Umut Uçan