İspanyol karikatürist Paco Roca’nın grafik romanı “Kırışıklıklar”, baş karakteri Emilio’nun yaşlılığında, hayatının son demlerini rahat ve huzurlu bir ortamda yaşaması için huzur evine yerleştirilmesiyle açılıyor! Tabii iyi niyetli birisi böyle düşünebilir ama gerçekte olan ise çocukların küçüklüklerinde kendilerini bakan büyüten anne babalarını, onlar yaşlanınca huzur evlerine “postalamaları” olarak söyleyebiliriz. Acı ama gerçek… Emilio’nun çocuğu da hayat telaşı, belki eşinin zorlanıp istememesi gibi sorunlardan dolayı babasını bakım evine bırakıyor. Oğlu, Emilio’yu hangi sebeple huzur evine bıraktığını söylenmese de Emilio’nun kendisinde “alzheimer” başlangıcı olduğu için sebebini tahmin etmek çok zorlaşmıyor…

Hikaye huzur evinde geçiyor. Ama burası Mahsun Kırmızıgül’ün “Beyaz Melek” filmindeki gibi bakıcıların yaşlılara zorbalık yaptığı bir yer değil. Buradaki görevliler, üstlerine düşen görevi görüyorlar. Yaşlılar ise bol bol uyuyor ve günün geri kalan kısmında huysuzluk çıkartıyor veyahut okura komik gelecek ama yaşlılığın doğal hallerini sergiliyorlar. Emilio, ilk geldiği gün Miguel ile tanışıyor. Miguel yan karakterden ziyade Emilio’nun önüne bile geçiyor kimi zaman. Miguel için spin-off bir çizgi roman bile yapılabilir; karakteri dinamik, komik ve aslında içinde hüzün barındıran bir forma sahip. Emilio, Miguel aracılığıyla huzur evinin işleyişini öğrenir ve diğer yaşlılarla tanışır. Asla gitmemesi gereken ikinci katı da öğrenecektir. Bakıma muhtaçların kaldığı ikinci kat!

Emilio’ya doktor tarafından “alzheimer” teşhisi konduğunda, dünyası, yaşamı yani her şey daha sert bir hale gelir. Ancak “Kırışıklıklar” en iç karartıcı hallerinde bile insanlığını asla kaybetmiyor. Roca’nın esprileri yaşlıları gücendirecek, küçük düşürecek özelliklere sahip değil. Bedensel ve zihinsel yetersizlikleri yüzünden çocuklaşmaya başlayan bu koca insanların davranışları katıla katıla güleceğiniz ögelerle bezeli değil. Evet, kimi sahnelerde güldüm ama hiç hız kesmeden gülmemin arkasını göz yaşlarım aldı. Roca okuru (en azından beni) can evinden vuruyor ki belki bizim ya da ebeveynlerimizin başına gelebilecek bir olayı bedenimize hafif iğne darbeleri vurarak, okurun rahatını bozuyor. İyi de yapıyor… Fantastik, süper kahraman çizgi romanlarıyla çevrili olan dünyamız “Kırışıklıklar” ile bir nebze olsun gerçeğe geri dönüyor. 

Roca’nın illüstrasyonları zengin, çizgileri tutarlı ve kompozisyonlar olabildiğince açık. Arka plan ne zaman ayrıntılarla yükleyeceğini ve bir karakterin tüm alanı ne zaman kaplaması gerektiğini doğru bir şekilde ayarlıyor. Mekana olumsuzluk çökeceği zaman bol miktarda sarı tonları kullanmış; altın tonlarla elindeki malzemeyi sıcak bir şekilde renklendiriyor. En dokunaklı sahneler geri dönüşler oluyor, gençlik hatıraları ve yarım kalan duygular… Roca bize yaşlı insanların hayal dünyalarında bulundukları yerleri gösteren paneller atıyor. Kocasıyla tanışmak için İstanbul’a gitmek için trende olduğunu hayal eden kadından, UFO’lar tarafından kaçırılma korkusu yaşayan karakter gibi daha bir çok ilginç ve orijinal kişi huzur evinin müdavimleri olarak okuyucunun karşısına çıkıyor…

2011 yılında animasyon filmi de çekilen “Kırışıklıklar” yer yer “Memento” filmini anımsatan sahneleriyle de hafıza kaybının, anıların gittikçe silikleşmesinin tezahürlerini okura sunuyor. Paco Raco’nun grafik romanı “Kırışıklıklar”, ölüm gibi bilinçaltımızın en diplerine attığımız ama hep orada, bir yerlerde olan duygulardan olan “yaşlılık” ve “alzheimer” konularını kimseyi incitmeden ama okurunda silkelenmesini sağlayarak anlatmasıyla etkisinden uzun bir süre boyunca çıkılmayacak bir grafik roman.

Kırışıklıklar kitabını bana hediye eden Desen Yayınları’na bu ince davranışı için teşekkür ederim. 

Yazar: Umut Uçan