Cihan Aktaş’ın Hatırladığım Filmler kitabıyla ilgili düşüncelerimi yazmıştım. Yine İz Yayıncılık etiketiyle yayınlanan Hayallerin Ötesi kitabı da Cihan Aktaş’ın sinema mütalaası üzerine yorumlarını içermekte. Yazar bu sefer anılarından ziyade izlediği filmler, yönetmenler ve sinema sorunları hakkında fikir telakkisinde bulunmakta. Hatırladığım Filmler kitabında içine girilmesi zor bir dil kullanan yazar, bu kitabında daha net ve anlaşılır bir dil kullanmakta. Türk sineması ve İran sinemasının yine ağırlıkta olmasının yanında Dünya sinemasından da örneklere kitapta yer verilmiş.

Kitabını iki bölüme ayıran yazar, ilk bölüme “Meseleler ve Temalar”, ikinci bölümüne ise “Arayışlar Etkileşimler” isimlerini vermiş ve bu bölümleri alt başlıklara ayırmış. Her başlıkta farklı bir konu irdelense de bazı bölümlerde aynı konuların işlendiği görülmekte. Hatta Hatırladığım Filmler kitabında geçen konuların bazıları yine farklı üsluplarla anlatılmış. Genellikle yazar bir filmden bahsettiğinde; filmin konu, oyunculuk, verdiği mesaj bağlamında o filme yakın başka bir filmle paralel anlatıma gitmiş. Türk filmini anlatırken İran filmi ya da İranlı bir yönetmeni anlatılırken Türk bir yönetmenin benzerlikleri gözetilerek okura aktarılmaya çalışılmış. 

Yazarın bir başlık altında meramını anlatırken birçok konuyu anlattığı ve bilgi bombardımanına tuttuğu görülmekte. Ana konu anlatılırken, birçok başka argümanla da karşılaşılıyor. Okurun aldığı, öğrendiği bilgiler bağlamında muazzam bir çalışma olmasının yanında kronolojik bir sırası olmadığından okurken zorlanmanız olası. Bir sayfada Mecid Mecidi’nin Hz. Muhammed: Allah’ın Elçisi (2015) filmin hakkındaki görüşlerini öğrenip başka bir sayfada Ayşe Saşa hakkındaki düşüncelerini okuyabiliyoruz. Ya da Kim Ki-duk sinemasına bir bakış atıp Fas’a uğrayıp Casablanca (1942) filmini tekrardan hafızalarımıza getirebiliyoruz. Aslında lafı uzatmadan söylemek gerekirse, Giovanni Scognamillo’nun Türk Sinema Tarihi kitabında olduğu gibi anlatılacaklar; tarih, mekan, isim ve konulara göre sıralansa daha okur dostu bir kitap olabilirmiş. Yazarın verdiği çoğu başlık içerik hakkında bilgi vermediğinden dolayı her sayfada bilinmeze doğru yol alıyoruz ya da sürükleniyoruz…

Cihan Aktaş’ın bu kitabında da birçok yeni ve az bilinen bilgiler, referans kitaplar, yazar, yönetmen vb. kişilerin konuyla ilintili sözleri mevcut. İran ve Türk sineması adına ilk defa öğreneceğiniz bilgiler sizleri bekliyor. Bu iki ülke sineması adına araştırma yapacaklar için izlenecek birçok film listelenmiş. İran sinemasına başlamak isteyenler için birçok geçerli sebep bu kitapta mevcut. Kitabın en sevdiğim özelliklerinden biri de belgesel sinemamız adına söyledikleri oldu. Kurmaca türünde kat ettiğimiz mesafe yanında, belgesel alanında Türkiye sinemasının dünya sinemasına kıyasla yetersiz olduğuna ben de katılıyorum. Bu bölümde genç ve yeni sinemacılara önemli tavsiyeleri var. Hatta tüm kitabın özeti olarak şu söylenebilir ki, “İyi bir yönetmen olmak için iyi filmler izlemek gerekir” diyor Cihan Aktaş. Bu iyi filmlerin varlığından haberdar olmak için de Cihan Aktaş’ın Hayallerin Ötesi kitabını okumak iyi bir başlangıç olacaktır.

Abbas Kiyarüstemi, Asgar Ferhadi, Emir Nadiri gibi yönetmenlerin Dünya arenasında aldığı ödüller sinema ile uğraşan okurlar için çok anlamlı. Kendi sinemamız adına da yakından takip edilmesi gereken sosyolojik ve ideolojik okumalara açılan mevzular. Devrim öncesi ve devrim sonrası iki farklı süreç yaşayan İran’ın sansür mekanizmasını problem olmaktan çıkarıp yönetmenlerin kendilerine yeni bir sinema dili oluşturması ve tüm kısıtlamalara rağmen muvaffak olmaları, sinema perspektifi açısından yeni anlatım dilleri üretmeleri bizlerin oturup düşünmesi gereken konular. Bu tarz çıkarımlar kitabın kendine has ve nokta atışı yaptığı bölümler.

Kadın olma, kadının toplumda ve sinema sektöründe varlığı, milli ya da mana sineması üzerine konuşmalar, Derviş Zaim, ilham veren sanatçı Füruğ Ferruhzad, intihardan kıl payı kurtulan Akira Kurosava, şehir ve mekanların sinemadaki izdüşümleri ve daha bir çok konu… Cihan Aktaş’ın entelektüel bilgi birikimi ve konulara yaklaşımıyla her sayfada yeni bilgilere kapı aralayan, özgün anlatımıyla muadillerinden ayrılan hafıza tazeleyici bir kitap. Sinema severleri bu kitapla buluşturan İz Yayıncılık’a, bu kitabı bana hediye ettiği için teşekkür ederim.

Yazar: Umut Uçan