Kara film, Kolektif Kitap’ın Sinemaya Giriş serisinden biri olan “Suç” kitabında suç filmlerinin bir alt türü olarak işlenmişti. Tabii ki bu bir kaç tanımlama ve örnek filmden ibaretti. Bu sefer “Kara Film” kitabında geniş bir tür olan kara filmlerin ne olduğu, kara filmin özellikleri ve Hollywood’dan göç edip diğer kıtalara da sıçraması konu edilmiş.

Dört bölüme ayrılan eserde bu bölümler sırayla şunlar: “Kara Film ve Uluslararasıcılık Kültürü”, “Kritik Tartışmalar: Tür, Toplumsal Cinsiyet, Irk”, “Kara Film Tarzı ve Ölüm Sanatları” ve “Kısa Bir Uluslararası Kara Film Tarihi”. Türü 1915’li yıllara kadar geri götüren yazarlar 2000’li yıllardaki yansımalarını da vermeyi es geçmemişler.

Suç kitabında sadece Hollywood örneklerinden bahsedildiğinden söz etmiştim. Bu sefer Kara film örneklerinin izini; Hindistan’dan Hong Kong’a, İran’dan Fransa’ya kadar izliyoruz. Weimar Almanyası’nın yıkıntılarından Mussolini İtalya’sına kadar örnek bolluğu ile karşı karşıyayız. Bunun sebebi olarak kara filmin türler arası geçişkenliğinin altı çizilmiş. Bu nedenle çoğu filmin aslında birer kara film olduğu nedenleriyle açıklanmış.

Verilen film örnekleri sekanslar halinde okura sunulmuş. Sahneden tüme varım yöntemiyle film çözümlemesi yapılmış. Daha önce de Suç kitabında bahsettiğim gibi bahsi geçen filmleri izlemeden eser okunduğunda, okurun alacağı keyif baltalanabilir. Bu sebeple sıkı bir kara film izleyicisiyseniz bu kitabı okumanızı tavsiye ederim. Yoksa onlarca, izlemediğiniz filmin sürpriz bozanıyla karşı karşıya kalabilirsiniz.

Dünya savaşları, femme fatale olgusu, siyah-beyaz renkler ve loş ışık gibi kara film alametifarikaları kitapta üstünde durulan konular. Ancak teknik detaylardan çok filmler hakkında bilgiler var. Bu bir yandan olumlu gibi gözükse de kitabın dilinin aşırı derece de akademik olması istenen etkiyi azaltmış. Şahsen sevdiğim bir tür hakkında okuma yaparken yer yer illallah ettiğimi belirtmeliyim. Sinema kitaplarında her zaman sadelikten yanayım.

Fransızlar hakkında yazılan kısımlar hoşuma gitti. Cahiers du cinéma kolektifinin ve sonrasında bu ekolden doğan yönetmenlerin Yeni Dalga sinemacılarını ortaya çıkarması herkesin malumu. Başta Melville olmak üzere, Godard ve Truffaut’un kara filme katkıları ve filmlerinin aktarılması kitabın en renkli kısımlarıydı. Suç romanlarının metinsel olarak kara filmlere kaynak oluşturması hakkında daha detaylı bilgi olmaması da yine kitabın eksik kısımlarından biri olarak görüyorum.

Sonuç olarak karşımızda olgun bir eser var ancak kısa sürede okunacak keyifli bir yolculuk da vadetmiyor size. Film anlatımlarında kullanılan dil ile türün tanımı arasındaki kopukluk ve farklar da eserin iki yazarının olmasına bağlıyorum. Yazarlar kara film hakkında yazılmış daha önceki kaynakları da kitaplarında yer vermişler. Bu konu hakkında araştırma yapacaklar için önemli bilgiler olması yanında, nostalji rüzgarların estiği bazı kısımlar okuru heyecanlandırabilir.

Kolektif Kitap’ın Sinemaya Giriş serisi sinema kitaplarında belli bir açığı kapatan önemli eserler. Ancak her kesime hitap etmediği de bir gerçek. Sinefiller için bulunmaz bir hazine iken, neymiş bu deyip alan sıradan okur için hayal kırıklığı yaratabilir. Bu alanda araştırma yapacak yahut kara filmleri hatmetmiş olanlar için şiddetle tavsiye ediyorum.

Kara Film kitabını bana hediye eden Kolektif Kitap’a bu ince davranışı için teşekkür ederim.

Yazar: Umut Uçan