Walter Salles’in “The Motorcycle Diaries” filminde, Ernesto Che Guevara’yı arkadaşı tıp doktoru Alberto Granado ile birlikte, Latin Amerika’yı 500 cc’lik 1939 model Norton marka bir motosiklet ile gezerken izlemiştim. Başta eğlenmek için çıkılan bu yolculuk, Che’nin  gezdiği ülkelerdeki insanların karşı karşıya kaldığı yoksulluğu görmesiyle seyri değişmişti. Kendisi de tıp eğitimi alan Che’nin cüzzamlıların kaldığı bir sanatoryumda, hastalar ile iç içe olması, onların daha ilk karşılaşmalarında ellerini sıkması beni çok etkilemişti. Che bu deneyimlerinden sonra bölgedeki ekonomik eşitsizliği ortadan kaldırmak için tek yolun devrim olduğunu inanıyor ve çalışmalarına başlıyor. Yani şimdi günümüzde tişörtlerde, bardakların üstünde, her yerde resmini gördüğümüz bu liderin, popüler kültür malzemesi olmadan önce ne yaptığına, başta Küba olmak üzere ezilen halklar için nasıl kendini feda ettiğini iyi bilmemiz gerekiyor.

Birçoklarına göre Latin edebiyatının en sağlam kalemi olarak lanse edilen Julio Cortazar, “Seksek” romanından sonra bir dev eser daha ortaya çıkartıyor. Buluşma, orijinal adıyla Reunion, 42 sayfaya devrimin ayak seslerini sığdırarak Che Guevara ve arkadaşlarının  kanlı macerasını okurlara sunuyor…

Tarihler 26 Kasım 1956’yı gösterdiğinde 82 devrimci “Granma” adlı tekneyle Meksika’dan yola çıkarak Küba’ya zorlu bir yolculuktan sonra varır. Küba’ya ayak basanlar arasında  sıhhiyeci olarak orada  bulunan Che Guevara da vardır. Amaçları Raul ve Fidel Castro’nun da aralarında bulunduğu ekip ile birlikte Sierra Maestra Dağları’nda buluşmak ve 26 Temmuz Hareketi’ne katılmaktır. Diktatör Fulgencio Batista’nın askerleri ile devamlı sıcak çatışmaya girerler, Che, gözlerinin önünde arkadaşlarını kaybeder. Açlık, kurşun yağmuru, Che’nin nükseden astım hastalığı, yüksek ateş ile gelen sanrılar ve bolca tütün bu yolculuğa eşlik eder. Küba Devrimi’ni ateşleyecek olan buluşmaya yalnız 12 kişi varabilecektir ama aralarında Che’nin de olduğu bu gözü kara savaşçıların yanında artık halk da vardır…

Cortazar, “Buluşma”da ki hikayeyi Che’nin günlüklerine sadık kalarak, onun gözünden anlatıyor. Kitapta Fidel Castro “Luis”, Raul Castro ise “Pablo” kod adlarıyla karşımıza çıkıyor. Cortazar hikayesini daha önceki eserlerinde alışık olduğumuz şekilde gerçeküstü/ fantastik ögelerle bezemiş. Che’nin o cehennem atmosferindeki duygu durumu insani bir şekilde verilmiş. Che hiçbir şekilde ilahlaştırılmıyor. Beyninin içine girdiğimiz Che kendini gerilla savaşının içinde buluyor ve bu anlatım günlüklerden alındığı için okuduklarımız en gerçekçi ve o an yaşanmış duygular.

Yazarın anlatımı, Che ve arkadaşlarının devrimin iradesini ve kararlılığının her anını yaşamamızı sağlıyor. Onların bu yolculuğuna Wolfgang Amadeus Mozart’ın “Av” kuarteti eşlik ediyor. Kitaba eşlik edecek bir başka müzik ise bir klasik olan sözü ve müziği Carlos Puebla’ya ait olan “Hasta Siempre, Comandante” de olabilir. Efsaneyi nasıl hatırlamak istiyorsanız öyle anın…

Altuğ Akın çevirisiyle İspanyolca aslından çevrilen bu eser, Arjantin Çizerler Birliği Altın Madalya Nişanı sahibi illüstratör Enrique Breccia’nın maharetli elleriyle olağanüstü bir resim sergisine dönüşüyor. Siyah beyaz çizilen kareler; savaşın şiddetini, Che’nin mücadelesini ve zaaflarını da vererek anlatılanın idealize edilmiş bir devrim öyküsü olmadığını okuruna görselleştiriyor. Karakter tasarımlarında standart insan figüratiflerinden çok ölmeye yaklaşan insan suretleri, bir deri bir kemik fiziki bedenleri, hareket halindeki insanların bedbin modlarını görsel dünyaya empoze etmiş Breccia. Resimlerin kimi yerde Cortazar’ın metnininde üstüne çıkıp yek başına anlam ifade ettiklerini hissedebiliyoruz.

Kısa ve etkili bir anlatıma sahip olan Buluşma, Che ve yoldaşlarının devrim yolunu arşınlarken; kafalarının üstünde geçen kurşunlar, ıslak krakeri paylaşma arzusu, liderlik kavgasına tutuşmayan insanların “biz” mottosunu şiar edinerek düşler diyarına yolculuk etmelerini konu ediniyor. Çizer Breccia’nın mütenasip çizimleri, Cortazar’ın doğuştan  gelen yazma istidatı ile birleşince unutulmaz bir eser çıkıyor ortaya. Hülasa Küba’nın Dünya ülkelerine karşı özgürlük mücadelesinde, ülkesi Arjantin’i, mesleği olan doktorluğu ve ailesini geride bırakarak yolun sonunda da canını teslim ederek vazifesini yerine getiren bu ölümsüz savaşçının resimli kitabını okurken etkilenmemeniz çok zor.

Buluşma kitabını bana hediye eden Delidolu Yayınları’ına bu ince davranışı için teşekkür ederim. 

Yazar: Umut Uçan